Veelgestelde vragen
Volgens de gegevens d.d. 30/03/2022 van de World Federation of the Deaf (WFD) zijn er officieel 4500 dove Oekraïense vluchtelingen in Europa.
Niet-officieel zouden er echter al 6000 in Europa aangekomen zijn.
Meer informatie hierover is terug te vinden op de website van WFD
In Vlaanderen waren er 70 Oekraïense vluchtelingen op 21/04/2022.
Doof Vlaanderen stelt voor dat dove en slechthorende vluchtelingen zoveel mogelijk worden gegroepeerd en onderdak krijgen in en rond Brugge, Gent en Antwerpen. Hiervoor zijn verschillende redenen.
Deze drie steden beschikken over dovenscholen en dovenverenigingen, wat erg belangrijk is voor hun integratie in het Vlaamse dovengemeenschapsleven. Daarnaast zijn daar ook meer sociale voorzieningen en diensten, (dove) tolken, en meer kansen op werk voor dove mensen aanwezig. Er meldden zich in deze steden ook reeds veel dove en slechthorende personen aan als vrijwilliger.
Op die manier kunnen inspanningen om deze specifieke doelgroep van Oekraïense vluchtelingen te ondersteunen, optimaal en efficiënt ingezet worden. Het aantal dove tolken die de Oekraïense of Russische Gebarentaal machtig is, is namelijk beperkt – op een hand te tellen – en enkel in de genoemde steden beschikbaar.
De Vlaamse dovengemeenschap kan een houvast bieden aan dove en slechthorende Oekraïners. Tal van vrijwilligers en lokale dovenverenigingen staan klaar om vluchtelingen te verwelkomen en te begeleiden naar hun netwerk, hetgeen kan bijdragen aan het sociaal-emotioneel welbevinden van deze Oekraïners. Zo vermijden we dat dove en slechthorende vluchtelingen geïsoleerd geraken tussen horende personen die hen niet begrijpen en omgekeerd.
Voor deze specifieke doelgroep is versnippering nefast en niet efficiënt met het oog op het aanbieden van doofspecifieke ondersteuning.
De reden hiervoor is het belang van gebarentaal en evenwaardige toegang tot informatie en communicatie. De dove en slechthorende vluchtelingen uit Oekraïne communiceren in Oekraïense en Russische Gebarentaal. Zij kennen dus geen Vlaamse Gebarentaal en kunnen zich bijgevolg niet verstaanbaar maken in Vlaanderen. Ook kennen ze vaak geen andere vreemde talen zoalsEngels, Frans, Duits). Precies omdat communicatie in gebarentaal en visuele communicatie zo belangrijk zijn, willen we vermijden dat deze dove en slechthorende vluchtelingen na registratie voor tijdelijke bescherming verspreid worden over heel Vlaanderen.
Het aantal dove tolken die de Oekraïense of Russische Gebarentaal machtig is, is beperkt – op een hand te tellen – en enkel in regio Brugge, Gent en Antwerpen beschikbaar.
Zeg NIET: doventaal/ gebaren/ Vlaamse gebarentaal
Zeg WEL: Vlaamse Gebarentaal of VGT
Vlaamse Gebarentaal wordt niet per se alleen gebruikt door dove mensen, maar ook door bijvoorbeeld hun horende familie, partners, kinderen, collega’s. Dus een doventaal is hiervoor geen gepaste term. Men gebruikt ook geen termen zoals Chinezentaal, Spanjaardentaal, of dergelijks. Ook spreekt men hier niet over de gebaren alleen, maar over gebarentaal, het is immers een volwaardige taal met een eigen lexicon en grammatica. Deze staat volledig los van de gesproken taal wat niet het geval is bij een gebarensysteem, zoals NmG, Nederlands met Gebaren, of SMOG, Spreken met Ondersteunende taal.
Zeg NIET: doventolk/ tolk voor doven/ gebarentolk/ tolk gebarentaal
Zeg WEL: Tolk Vlaamse Gebarentaal - Nederlands
Een tolk Vlaamse Gebarentaal – Nederlands wordt ingezet in een gesprek tussen een dove en een horende persoon. Het is dus niet per se een doventolk of een tolk voor doven, maar ook voor de horende personen die geen Vlaamse Gebarentaal gebruiken en/of verstaan.
Wat is het verschil tussen een Tolk VGT-NL en een dove tolk?
Tolken VGT-NL zijn doorgaans horende personen, terwijl een dove tolk een doof persoon is die tolkt tussen 2 gebarentalen, bv VGT en Oekraïense/Russische Gebarentaal. Een dove tolk wordt ook ingezet in bepaalde situaties om de informatieflow te verbeteren, bv naar dove gebarentalige personen met een mentale beperking of om te tolken voor doofblinde personen.
Daarnaast worden dove tolken idealiter ingezet bij crisiscommunicatie, bv tijdens de dagelijkse coronapersconferenties in 2020-2021 of bij de overstromingsramp in Wallonië in juli 2021. Meestal werkt de dove tolk in tandem met een horende tolk VGT-NL.
Doof Vlaanderen heeft een Ad-Hoc werkgroep opgestart bij het begin van de vluchtelingencrisis.
- Tiina Van Hoorebeke leidt de werkgroep
- Filip Verstraete neemt deel voor Team Impact (toegankelijkheid)
- Pascal Mollet neemt deel voor Team beweging (opvang)
- Helga Stevens is betrokken als directeur
Wij hebben contact met volgende organisaties:
- Fedasil, Dienst Vreemdelingenzaken,
- FFSB, WFD, EUD
- VVSG, VDAB, VAPH, Agentschap integratie & inburgering, Treinticket-Helpukraine, Rode Kruis, LOI,…
- De informatiepagina van de Belgische overheid voor/ over Oekraïense vluchtelingen: Homepage - Ukraine (info-ukraine.be)
- Thuisbegeleidingsdiensten
- Opvangcentra
- Scholen en onderwijsinstellingen
- Stad Gent (en ook andere steden via lokale dovenverenigingen)
- Verschillende partners, netwerken met betrekking tot doven en slechthorenden
Het tolkproces gebeurt altijd in een combinatie van dove tolk Oekraïense/Russische gebarentaal – VGT en een horende tolk VGT – Nederlands.
Er zijn 5 ‘dove tolken’ die kunnen tolken tussen Oekraïense/Russische Gebarentaal en Vlaamse Gebarentaal. Zij hebben een opleiding sociaal crisistolk gevolgd. Uw dienst kan rechtstreeks contact met hen opnemen.
Diensten in regio Gent kunnen ook via IN-Gent een sociaal tolk aanvragen indien zij een samenwerkingsovereenkomst hebben met IN-Gent. Meer informatie hierover op hun website IN-Gent
Het Agentschap integratie en inburgering dat werkt op grondgebied Stad Antwerpen is Atlas
Het Vlaamse Agentschap integratie en inburgering werkt voor alle andere steden en gemeenten.
Tolken VGT-NL kan u ook zelf contacteren of een tolkaanvraag indienen bij CAB. Op de website van CAB (Vlaams Communicatie Assistentie Bureau voor Doven vzw) kan u een tolk zoeken.
We verwijzen ook graag naar de gids die Doof Vlaanderen vorig jaar samen met Fedasil en onze Franstalige zusterorganisatie FFSB heeft gemaakt. Meer bepaald naar het hoofdstuk Tolkondersteuning in België p28-41
De gids kan gedeeld worden met diensten, medewerkers en vrijwilligers die niet goed weten hoe ze best met dove en slechthorende vluchtelingen kunnen communiceren.
Verder kan u ook de website doof en migratie raadplegen.
De 5 dove tolken die tolken tussen Oekraïense Gebarentaal en Vlaamse Gebarentaal:
-
Alena Birukova
-
Alena Barabanova
-
Alena Van Hende
-
Mariya Luk’yanova
-
Alexandre Mazovetski
Zij wonen grotendeels in regio Gent of Brugge
Zodra de dove en slechthorende Oekraïense vluchtelingen recht hebben op tolkuren (voor de arbeids- of privésituatie) kunnen deze tolken betaald worden via CAB.
Zolang de dove en slechthorende Oekraïense vluchtelingen geen recht hebben op tolkuren hebben (voor de arbeids- of privésituatie), vragen wij aan de organisaties, gemeentebesturen, overheidsinstanties om zelf in te staan voor de betaling van de tolken VGT-NL. Voor meer informatie over de betaling van tolken kan je terecht bij het Agentschap Integratie en Inburgering.
Als antwoord op deze vraag verwijzen we graag naar het project dat Doof Vlaanderen vorig jaar samen met Fedasil en onze Franstalige zusterorganisatie FFSB heeft uitgevoerd.
Het resultaat van het project is een gids over de begeleiding van dove en slechthorende asielzoekers. Deze gids is niet gebonden aan een nationaliteit en kan algemeen toegepast worden bij dove en slechthorende vluchtelingen van alle nationaliteiten.
U kan de gids hier downloaden. De gids kan gedeeld worden met diensten, medewerkers en vrijwilligers die niet goed weten hoe ze best met dove en slechthorende vluchtelingen kunnen communiceren.
Verder kan u ook de website doof en migratie raadplegen.
Doof Vlaanderen moedigt CVO’s in gemeenten waar er vraag is naar cursussen VGT specifiek voor dove/slechthorende Oekraïners, aan om een cursusaanbod te organiseren. Ondertussen kan je als dove Oekraïense vluchteling een cursus VGT volgen bij CVO Groeipunt Gent (klik hier voor meer info) en CVO Crescendo Mechelen (klik hier voor meer info). Het Vlaams Gebarentaalcentrum is bovendien bereid om ondersteuning te bieden aan geïnteresseerde CVO’s, tegen een vergoeding.
Doof Vlaanderen komt op voor de rechten van alle dove en slechthorende personen in Vlaanderen. In dit kader wil Doof Vlaanderen de verschillende overheden in Vlaanderen en Brussel ondersteunen en sensibiliseren inzake het zo goed mogelijk opvangen en ondersteunen van dove en slechthorende vluchtelingen uit Oekraïne.
Doof Vlaanderen wil het aanspreekpunt zijn voor dove en slechthorende vluchtelingen uit Oekraïne.
Doof Vlaanderen wil in deze context hameren op het belang van gebarentaal en evenwaardige toegang tot informatie en communicatie. De dove en slechthorende vluchtelingen uit Oekraïne communiceren hoofdzakelijk in Oekraïense en/of Russische Gebarentaal en geschreven Oekraïens en/of Russisch. Zij kennen dus (nog) geen Vlaamse Gebarentaal en/of geschreven Nederlands en kunnen zich bijgevolg (nog) niet verstaanbaar maken in Vlaanderen. Ook kennen ze vaak geen vreemde talen zoals Engels, Frans, Duits.
