Doof Vlaanderen werkte een inclusief onderwijsmodel uit om te bouwen aan de toekomst van gebarentalige kinderen in Vlaanderen. We beogen de implementatie van een duurzaam en kwalitatief onderwijsmodel met hoofdtalen Vlaamse Gebarentaal en Nederlands in het reguliere onderwijs, te beginnen bij basisscholen. Dit inclusief onderwijsmodel wil niet enkel bouwen aan de toekomst van dove kinderen, maar ondersteunt ook niet-dove kinderen voor wie thuis Vlaamse Gebarentaal een rol speelt. Het gaat hierbij over horende kinderen van dove ouders, en horende broers en zussen (brussen) van dove kinderen. Om volwaardige inclusie te bekomen, willen we ook leeftijdsgenoten betrekken die nog geen directe link hebben met Vlaamse Gebarentaal.

---

 

Onderzoek als vertrekpunt

 

Het onderwijsmodel is gebaseerd op onderzoek waarbij zowel dove als horende ouders van dove en/of horende kinderen betrokken waren. Het model is gebaseerd op hun wensen en toekomstvisie voor hun kind(eren).

We illustreren de nood en het verlangen naar dergelijk inclusief onderwijsmodel met enkele getuigenissen van ouders en een kind zelf. Het volledige onderzoek kan je hier raadplegen.

Benny (doof – 3e leerjaar in reguliere basisschool): “Ik heb een gebarentaaltolk in de klas. Ik moet de lessen via de tolk volgen. Ik volg ze toch liever rechtstreeks van een leerkracht.”
Getuigenis dove leerling Benny

Peter en Debbie (horende ouders van twee dove en twee horende kinderen): “Via inclusieve klassen kunnen horende kinderen leren van dove kinderen. Horende brussen nemen zo de taal mee om later te kunnen communiceren met hun dove brussen, en doven leren van horenden om de stap naar de samenleving kleiner te maken naar de toekomst toe.”
Getuigenis mama Debbie & papa Peter

---

 

Het belang van Vlaamse Gebarentaal in het basisonderwijs

 

Klassen waar de onderwijstalen Vlaamse Gebarentaal en Nederlands zijn, zien we georganiseerd in een reguliere school. De klassen volgen dus de onderwijsvoorwaarden en het curriculum van het gewoon onderwijs. Op het einde van de rit behalen alle kinderen in de school een evenwaardig getuigschrift basisonderwijs.

Basisonderwijs, want daar is waar we starten: kleuterklassen en het lager onderwijs. Dit om ervoor te zorgen dat het kind vanaf de start alle kansen krijgt. Kansen om op een goede basis taal en kennis te verwerven en om zich vanaf het begin goed te voelen op school. Dat het kind kan zijn wie het is. Dat het spiegels heeft in de schoolomgeving in de vorm van dove en horende volwassen rolmodellen en leeftijdsgenootjes. Dat het kind wortels kan opgroeien in een diverse en respectvolle schoolomgeving. Zo kan het zich ontplooien tot een zelfbewust, zelfstandig en gelukkig kind.

De school zou een afspiegeling moeten zijn van het buitenschools leven van het kind. Zowel Vlaamse Gebarentaal als Nederlands zijn belangrijk. In de school zijn er dove en horende leeftijdsgenootjes. Er zijn dove en horende volwassenen. Er zijn mensen die vlot Vlaamse Gebarentaal beheersen, zij die het leren, en zij die op een creatieve manier gebruik maken van alle beschikbare communicatievormen.

---

 

Structuur van het inclusief onderwijsmodel

 

 

Klas met gebarentalige kinderen (VGT & NL)

 

In de klassen met voer- en instructietalen Vlaamse Gebarentaal en (geschreven) Nederlands zitten dove kinderen, broers en zussen van dove kinderen, en horende kinderen van dove ouders samen. Er wordt in beide talen gecommuniceerd en er wordt in en over beide talen geleerd. Ze worden op gelijke voet aangeboden en verwerkt in het hele klasgebeuren. Thema’s met betrekking tot doof zijn komen in het hele curriculum aan bod.

In de klassen staat een gediplomeerde leerkracht voor de klas die zelf beide talen perfect beheerst en idealiter doof is. Leerkrachten vervullen een belangrijke functie als rolmodel. Dove leerkrachten in dit inclusief onderwijsmodel zijn zowel professioneel als ervaringsdeskundige. Hun manier van lesgeven sluit aan bij het model en tegelijkertijd tonen ze in de praktijk hoe je als dove persoon de overwegend horende maatschappij navigeert. Een meerwaarde voor alle kinderen en de hele scholengemeenschap, maar vooral een niet te onderschatten rolmodel voor dove kinderen.

 

 

 

 

Gezamenlijke klasmomenten (VGT & NL)

 

Aparte klassen, maar toch inclusie? Ja! Voor dit model is uitwisseling en het ‘samenleven  en samen leren’ idee belangrijk. Vandaar dat er aandacht is voor gemeenschappelijke momenten tussen de klassen, de kinderen, de leerkrachten en de hele schoolgemeenschap.

Gemeenschappelijke momenten kunnen vrij formeel zijn zoals regelmatige gezamenlijke lesmomenten, projectwerk, gemengde uitstappen, en schoolactiviteiten. De leerkrachten van beide klassen werken samen en stemmen af over het curriculum en de gemeenschappelijke lesmomenten. Denk hierbij aan lessen Vlaamse Gebarentaal, thema’s rond doof zijn, projectwerk rond algemene onderwerpen waarbij verschillende klassen en leerkrachten samenwerken. Dit is de ideale voedingsbodem om sensibiliserend te werken aan wederzijds bewustzijn, begrip en respect. Maar ook informeel zullen er heel wat contactmomenten zijn op de speelplaats, in de school, en daarbuiten.

Een dove coördinator die Nederlands en VGT machtig is ondersteunt waar nodig en stimuleert de samenwerking tussen de klassen met onderwijstalen Vlaamse Gebarentaal en Nederlands, en die met enkel Nederlands.

Iedereen leert omgaan met diversiteit en creatief gebruik te maken van verschillende manieren van communiceren waarbij het welbevinden en de ontwikkeling van het kind centraal staat, zoals via ‘gestures’, Vlaamse Gebarentaal, spreken, tekenen en schrijven. De aandacht voor meertaligheid en het toepassen van alternatieve lesmethodes die inspelen op de visuele talenten van kinderen, bieden voordelen voor de hele school.

---